Święto Lnu w Żyrardowie

W sobotę 27 maja postanowiłam wybrać się do Polskiej Stolicy Lnu, czyli Żyrardowa. Ostatnio u mnie gości pisarska niemoc twórcza oraz dziewiarska niemoc odtwórcza - przyszedł zatem czas na inspirację... :)

ŚWIĘTO LNU

Pogoda była wprost idealna na zwiedzanie, zatem wiedziona impulsem, udałam się na dworzec Warszawa Zachodnia, skąd popłynęłam pięknym Implusem w kierunku Żyrardowa.

IMPULS

Podróż trwała niespełna godzinę, zdążyłam przerobić tylko kilka rządków mojego testowego sweterka, i wylądowałam na miejscu.

ŚWIĘTO LNU

Wraz z koleżanką Kasią, która od kliku lat jest mieszkanką Żyrardowa, dołączyłyśmy do grupy osób, które w tym dniu zwiedzały miasto. Miejsce spotkania było przed dworcem kolejowym. Budynek ten zbudowany został w 1922 roku według projektu architekta Romualda Millera, nawiązuje do stylu dworkowego, popularnego w architekturze okresu dwudziestolecia międzywojennego.

DWORZEC KOLEJOWY

Spacer trwał niespełna dwie godziny. Odwiedziliśmy dawną fabryczną osadę i wysłuchaliśmy opowieści o historii fabryki i miasta.

Żyrardów powstał w pierwszej połowie XIX wieku, gdy do wsi Ruda Guzowska przeniesiono fabryki lniane z podwarszawskiego Marymontu (obecnie część Warszawy). W 1830 roku powstała spółka, która miała zająć się rozwojem mechanicznego przędzenia lnu. Fabryki potrzebowały ludzi, zatem w akcie założycielskim spółki postanowiono, aby w ciągu dwóch lat, zbudować poza budynkami fabrycznymi także budynki mieszkalne dla robotników i tkaczy. Osada ta nosiła nazwę Żyrardów - od nazwiska Filipa de Girard francuskiego wynalazcy, który na zlecenie rządu Królestwa Polskiego zorganizował tam mechaniczną przędzalnię lnu. Niestety, pomimo że tkaniny bardzo dobrze się sprzedawały, fabryka zbankrutowała i została przejęta przez Bank Polski.

Na początku drugiej połowy XIX wieku zakłady zostały zakupione przez nowych właścicieli - Karola Hiellego i Karola Dittricha, którzy zmodernizowali i znacznie zwiększyli ich moce przerobowe, a także przyczynili się do rozbudowy zaplecza socjalnego dla robotników, zgodnie z bardzo popularną w tamtych czasach koncepcją miasta idealnego. Nastąpiła rozbudowa osady fabrycznej, pobudowane zostały nowe osiedla robotnicze, a także pralnia, szpital, łaźnia, szkoły, ochronki, resursa i kościoły katolickie. W drugiej połowie XIX wieku żyrardowskie zakłady lnu uchodziły za szczyt rozwoju technologicznego przemysłu włókienniczego i miały ugruntowaną i mocną pozycję na europejskim rynku włókienniczym.

Jak podaje Wikipedia: W przeddzień wybuchu I wojny światowej Żyrardów był ciągle rozwijającym się ośrodkiem przemysłowym, a zakłady żyrardowskie były największą fabryką tej branży w Królestwie Polskim i największą fabryką wyrobów lnianych w Europie.

DAWNE OSIEDLE ROBOTNICZE

 

W  familijniakach utworzono coś na wzór hotelu robotniczego - była tam długa hala, gdzie znajdowany się łóżka oddzielone kotarami. Jeśli robotnik się sprawdził, po jakimś czasie dostawał przydział na własne mieszkanie w wielorodzinnych domach na osiedlach robotniczych. 

WIELORODZINNY DOM I KOMÓRKA NA DAWNYM OSIEDLU ROBOTNICZYM

Dostawał też kawałek ziemi przed domem, gdzie mógł uprawiać ogródek. Wieczorami na tych podwórkach kwitło życie towarzyskie. 

KOMÓRKA

Domy robotnicze zbudowane zostały  z czerwonej cegły, najstarsze pochodzą z 1867 r. W każdym domu mieszkało po kilka rodzin. Pośrodku kwartałów znajdowały się drewniane, piętrowe komórki z galeryjkami.

DOMY NA DAWNYM OSIEDLU ROBOTNICZYM

Przy osiedlu robotniczym powstał również szpital fabryczny zbudowany w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku. Wówczas był to obiekt bardzo nowoczesny, posiadał ogrzewanie  i oświetlenie oraz wysoko wykwalifikowany personel.

SZPITAL ROBOTNICZY

Przed pięknie odrestaurowanym budynkiem resursy, która w XIX wieku była klubem towarzyskim dla urzędników żyrardowskiej fabryki,

RESURSA

stoi pomnik  francuskiego wynalazcy Filipa de Girarda, od którego nazwiska pochodzi nazwa miasta.

POMNIK DE GIRARDA PRZED RESURSĄ

Postać trzyma w ręku model maszyny do mechanicznego przędzenia lnu.


MASZYNA DO PRZĘDZENIA

Poza osiedlem robotniczym, w mieście znajdowała się także rezydencjonalna dzielnica mieszkaniowa wybudowana w latach osiemdziesiątych XIX wieku dla dyrektorów żyrardowskiej fabryki. Każdą z willi otaczał ogród, w którym od czasu do czasu odbywany się eleganckie przyjęcia. Większość tych dwupiętrowych budynków wciąż pełni funkcje mieszkalne, bowiem do dnia dzisiejszego znajdują się w bardzo dobrym stanie.

WILLA DYREKTORSKA

W centrum miasta znajduje się piękny krajobrazowy Park im. Karola Augusta Dietricha,


PARK

W parku natomiast stoi piękna willa jednego z właścicieli fabryki Karola Dittricha jr., w której obecnie mieści się Muzeum Mazowsza Zachodniego.

WILLA KAROLA DITTRICHA

Nieopodal parku znajdują się, zbudowane z czerwonej cegły podobnie jak domy robotników, budynki po dawnej pończoszarni, w której w XX wieku mieściły się Zakłady Przemysłu Pończoszniczego  "Stella".

POŃCZOSZARNIA

Tuż obok pończoszarni, stoi Biały Dom, zwany również przez mieszkańców Pałacykiem Tyrolskim. Karol Dittrich zbudował go dla swojego zięcia, aby jego architektura przypominana mu rodzinne strony. W budynku tym czasami, według miejscowej legendy, nocą pojawia się postać ubranej na biało kobiety, z czerwonym kwiatem we włosach - czyżby żyrardowska Biała Dama...?

PAŁACYK TYROLSKI

Na terenie Starej Przędzalni, która jest najstarszym budynkiem żyrardowskiej fabryki, wciąż trwają prace rewitalizacyjne. Teren ten jest własnością prywatnego inwestora, który w 2003 r. rozpoczął proces rewitalizacji i adaptacji budynku do nowej funkcji - zespołu mieszkań loftowych. Znajduje się tam pięknie odrestaurowana wieża.

WIEŻA STAREJ PRZĘDZALNI

Kilka metrów dalej, przed restauracją Szpularnia stoi pomnik Szpularki.

SZPULARKA

I tutaj nasz spacer zakończył się.



W ramach refleksji po spacerze, znalazłam w sieci adekwatną notkę z  1903 roku, petersburskiego korespondenta czasopisma "Kraj", który o tym mieście pisał tak: "Oto Żyrardów. Wygląda on jak kawałek najporządniejszej prowincji niemieckiej, albo jakiegoś przemysłowego kantonu szwajcarskiego. Ulice prościutkie, szerokie, twarde, trotuary wygodne, ulice od trotuarów oddzielone głębokimi i na kant stawianymi kanalikami. Domy z cegły czerwonej, piętrowe zwykle, solidne i niebrzydkie. Czystość wszędzie raduje oczy. I masa zieleni". (cyt. za: http://poznajpolske.onet.pl/mazowieckie/zyrardow-miasto-ogrod-miasto-idealne/87nkl)

Czegóż chcieć więcej?

W Żyrardowie ciekawe jest to, że dziewiętnastowieczna koncepcja miasta idealnego tutaj się sprawdziła i nadal funkcjonuje. Większość budynków, które w tamtych czasach powstały - zarówno budynki mieszkalne, magistrat, dom kultury, resursa, szpital, ochronka (obecnie przedszkole) - wciąż pełni swoją pierwotną funkcję. I ta zieleń dookoła !

Wciąż głodne wrażeń, idąc po śladach torów kolejowych łączących centralę fabryki, tj. Starą i Nową Przędzalnię, z Bielnikiem dotarłyśmy do najważniejszego miejsca...  czyli do muzeum - gdzie, w ramach obchodów Święta Lnu, można było zobaczyć historyczną inscenizację  Strajku Szpularek z 1883 roku.

STRAJK SZPULAREK - 2017

Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda znajduje się na terenie dawnego Bielnika, w jednej z hal fabrycznych stanowiącego część kompleksu produkcyjnego żyrardowskiej fabryki. 

MUZEUM LNIARSTWA

MUZEUM LNIARSTWA

 


MUZEUM LNIARSTWA

 


MUZEUM LNIARSTWA

W ramach święta lnu, na terenie muzeum lniarstwa odbywały się liczne imprezy: warsztaty rękodzielnicze m.in. tkanie na krośnie czteronicielnicowym, kiermasz produktów lnianych, zabiegi kosmetyczne z użyciem produktów na bazie lnu. Można było zwiedzać muzeum z przewodnikiem, obejrzeć film o Strajku Szpularek oraz wysłuchać wspomnień pracowników dawnych zakładów.

ŚWIĘTO LNU

Jak każda szanująca się dziewiarka, na takiej imprezie wypatrywałam oczywiście lnianych motków - dzięki koleżance Kasi, udało się je znaleźć.

MOTKI LINEN MOUSE

Nie jest to czysty len tylko mieszanka z wiskozą (70% lnu i 30% wiskozy), co wydaje się być dobrym połączeniem, bowiem nitka jest dość miękka. W jednym motku 100g jest 150m. Kolor naturalny, taki mysi. Jak tylko skończę zaległe testy, zabieram się za zrobienie próbki. Jestem bardzo ciekawa tej nitki w robótce.

Po intensywnym zwiedzaniu, lnianych wrażeniach i marzeniach, przyszedł czas, aby udać się na peron kolejowy. W oczekiwaniu na jadący z Łodzi pociąg, o adekwatnej do całodziennych wydarzeń nazwie - Prząśniczka...

TORY W KIERUNKU ŁODZI

spojrzeć na skąpany w zachodzącym słońcu budynek dworca.

DWORZEC KOLEJOWY

Do stolicy wróciły ze mną dwa motki mysiego lnu, oraz coś ładnego i niebieskiego, czemu nie mogłam się oprzeć w pewnym magicznym... zaułku. Taka mała zapowiedź...

NIEBIESKI :)

Do napisania :)